Magazine PROF n°54

L'acteur 

Tweetalige lerarenopleiding ? Chapeau !

Article publié le 03 / 06 / 2022.
Article paru en ligne uniquement.

 Kies uw taal : fr - nl

---

De Haute École Francisco Ferrer (HEFF) en de Erasmushogeschool Brussel (EhB) slaan de handen ineen om tweetalige leerkrachten basisonderwijs op te leiden. Sinds 2017 heeft het project goede resultaten opgeleverd.

Laurie Josens, projectcoördinator aan het HEFF, en Bram Deraedemaeker, haar collega aan de EhB, leggen uit dat de tweetalige optie een pluspunt is voor de toekomstige leerkrachten.

Mevrouw Josens en Mijnheer Deraedemaeker, coördinatoren van het project voor tweetalige lerarenopleiding, zijn het ermee eens : « De samenwerking is logisch en nodig. »

© HEFF en EhB

Laurie Josens : Aan het HEFF wordt de tweetalige optie aangeboden bij de bachelor basisonderwijs. In september 2021 is de extracurriculaire optie erkend als Certificat de Haute Ecole en didactique du néerlandais langue seconde et langue d’immersion. Een student-e met een bachelordiploma in het basis- of kleuteronderwijs kan zich inschrijven voor het certificaat en zo zijn/haar horizon verbreden. Taalvaardigheid is een echte troef voor professionele integratie en persoonlijke ontwikkeling.

Het certificaat is uniek in België. Het is op drie hoofdgebieden gebaseerd : het versterken van het Nederlands door middel van cursussen in het Nederlands of in immersie, het ontmoeten en ontdekken van de Nederlandstalige gemeenschap (het project Tandem, het ontmoeten van studenten van de EhB, stage in een Nederlandssprekende school, enz.) en verwerving van innovatieve didactische praktijken (taalonderwijs door middel van ritme en muziek, CLIL ⁽¹⁾, code-switching ⁽²⁾, enz.).

Bram Deraedemaeker : De tweetalige optie zit geïntegreerd in het curriculum en iedereen, die zich in de lerarenopleiding lager onderwijs aan de EhB inschrijft, doorloopt het tweetalige traject. Het is niet optioneel. Deze integratie in het curriculum is een logische keuze. Van leerkrachten in het lager onderwijs wordt sowieso verwacht dat zij ook lessen Frans kunnen geven (waar zij ook opgeleid zijn). Dankzij het volgen van het tweetalige traject zijn zij voorbereid voor het geven van lessen Frans, maar ook om les te geven als immersieleerkracht of als leerkracht (Nederlands) in het Franstalig onderwijs.

Welke zijn de specifieke afzetmogelijkheden met deze tweetalige bachelor ?

L.J. : Er zijn meerdere afzetmogelijkheden: Nederlands als tweede taal op Franstalige scholen kunnen doceren, lessen Nederlands in immersiescholen in Brussel, in het bijzonder, kunnen geven, lessen Frans op Nederlandstalige scholen kunnen geven, samenwerkingsprojecten met collega’s van een Nederlandstalige school kunnen opzetten of zelfs flexibeler en aantrekkelijker voor scholen of op de arbeidsmarkt worden.

B.D. : De "klassieke" bachelor aan de EhB voorziet ook dat studenten lessen in het Frans kunnen geven, maar via de samenwerking met HEFF hebben zij studiegenoten met wie zij het Frans in een informele context en via hands-on methoden kunnen leren. Een taal leer je door deze te gebruiken en dat staat centraal in onze samenwerking. Bovendien ontstaan er vriendschappen en zelfs liefdes tussen studenten van beide gemeenschappen, wat hun relatie met de taal kan bestendigen na de opleiding.

In plaats van het Frans en de didactiek van het Frans theoretisch aan te leren, doen we dat ook via projecten: met tweetalige activiteiten, immersiestages, enz. Je bent voorbereid om betere lessen te geven in het onderwijs van het Nederlands, maar je kan dus ook aan de slag in het immersieonderwijs of als leerkracht Nederlands in het Franstalig onderwijs.

Als dit voor een student-e te moeilijk is en als het hem/haar uiteindelijk niet bevalt, kan hij/ze dan weer de klassieke bachelor volgen (zonder leerkrediet te verliezen) ?

L.J. : Je hoeft niet tweetalig te zijn om je voor de training in te schrijven. Het niveau van het Nederlands aan het einde van de middelbare school is voldoende. Aangezien het een opleiding is naast het bachelordiploma, kan de student-e beslissen om het certificaat op elk moment tijdens zijn driejarige studie te onderbreken en zijn "klassieke" bachelordiploma zonder gevolgen voort te zetten.

Wordt deze bachelor gecreëerd om het tekort aan onderwijzers en onderwijzeres te verhelpen of om op de behoefte aan leerkrachten Nederlands in de Franstalige scholen van Brussel te anticiperen ?

L.J. : Vandaag zijn er tal van dompelscholen binnen het FW-B en de Stad Brussel. Het Pacte pour un Enseignement d’excellence voorziet ook in de introductie van het leren van een vreemde taal vanaf het 3de leerjaar. Het tekort aan tweedetaalleerkrachten en immersieleerkrachten is echter aanzienlijk in het Brussels Gewest. De Vlaamse Gemeenschapscommissie en de Stad Brussel hebben daarom de oprichting van deze opleiding gefinancierd die tot doel heeft leraren op te leiden die bekwaam zijn in de tweede taal en in staat zijn om deze lessen in de toekomst te leiden.

B.D. : Ik denk dat het bizar is om beide onderwijssystemen los van elkaar te organiseren terwijl zoveel uitdagingen gelijklopend zijn. De samenwerking is logisch en nodig. Daarmee tonen we dat we buiten de enge hokjes moeten durven denken waarin we vaak inzitten. Als het bijvoorbeeld blijkt dat een taalbad Nederlands niet de verhoopte resultaten heeft, maar het valoriseren van de thuistaal wel een goede invloed heeft op taalverwerving, is het logisch dat we een dergelijk project organiseren waarbij het Frans een vooraanstaande plaats krijgt in een context waar dat de moedertaal is van zoveel van onze studenten. Veel afgestudeerden geven aan dat zij zich echt voorbereid voelen om in een meertalige context les te geven, dat zij veel minder angst hebben om verschillende talen te gebruiken...

Moeten de tweetalige gediplomeerde studenten nog een (extra) examen afleggen om in de andere regio te leren ?

L.J. : Ja, onze studenten moeten een bewijs van taalvaardigheid op niveau C1 van het ERK ⁽³⁾ overleggen. Voor wie in scholen aan de andere kant van de taalgrens wil werken, willen we dit examen graag integreren in het certificaat.

B.D. : Als onze studenten effectief ook in het Frans les willen geven, moeten zij nog een extra examen afleggen. We proberen nu te kijken hoe wel zoveel mogelijk studenten in die richting kunnen krijgen. De droom is natuurlijk om uiteindelijk naar een bidiplomering toe te werken, maar daar liggen nog veel juridische en vooral politieke problemen in de weg.

Hoeveel studenten voor deze optie « taalkrachtige lerarenopleiding lager onderwijs » zijn er in uw school dit jaar ? En hoeveel verleden jaar ?

L.J. : Op dit moment 43 studenten zijn ingeschreven. Dit cijfer stijgt jaar na jaar op het HEFF !

B.D. : 85 studenten volgen de opleiding. Studentenaantallen veranderen natuurlijk de hele tijd, wanneer er mensen in- of uitstappen, alleszins is de opleiding licht gegroeid t.o.v. vorig jaar. Onder meer door de tweetalige werking. Enkele studenten die dit jaar startten aan de EhB, zeiden dat ze kozen voor deze opleiding dankzij dit project.

Is het ook buiten de normale lesuren georganiseerd ?

L.J. : Het certificaat is georganiseerd in een dagrooster maar is ook toegankelijk in een gespreid rooster voor studenten van de bachelor basisonderwijs die op woensdagnamiddag vrij zijn. Drie studenten kozen dit jaar voor deze formule. In 2022-2023 wordt het certificaat ook over een jaar georganiseerd voor houders van een onderwijsbevoegdheid.

B.D. : Het tweetalige traject is volledig geïntegreerd in de opleiding, maar we organiseren wel extracurriculaire tweetalige culturele activiteiten waaraan studenten optioneel deelnemen. Dat kan gaan van een meertalig theaterstuk, een tweetalig gegidste tentoonstelling, etc.

Interview en vertaling door
Bertrand LARSIMONT

⁽¹⁾ CLIL = Content and Language intergrated Learning

⁽²⁾ Een bepaalde vorm van taalmenging, waarbij tijdens een gesprek tussen twee of meer gesprekspartners schijnbaar willekeurig van de ene op de andere taal wordt overgeschakeld.

⁽³⁾ ERK = Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen, zie https://rm.coe.int/1680459f97 (in het Engels)